ប្រទេសថៃ ៖ លោកកាស៊ីត ភិរម្យ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសថៃ បាននិយាយថា បញ្ហាតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា រវាងថៃនិងកម្ពុជា ដែលកំពុងផ្ទុះការជជែកវែកញែកនៅពេលនេះ អាចមកពីមេដឹកនាំមួយចំនួន ដែលមានអារម្មណ៍ស្រេកឃ្លានក្នុងការទាញយកប្រេងនិងឧស្ម័ននៅក្រោមសមុទ្រ សម្រាប់ប្រើប្រាស់ ស្របពេលដែលព្រំដែនមិនទាន់បានកំណត់ ឬចរចាបញ្ចប់នៅឡើយ។
គួរបញ្ជាក់ថា ការលើកឡើងរបស់លោកកាស៊ីត ភិរម្យ ខាងលើនេះ បានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិត អានន្ទ ស័ក្តិវរវិត (Arnond Sakworawich) មកពីមហាវិទ្យាល័យស្ថិតិអនុវត្ត នៃវិទ្យាស្ថានជាតិគ្រប់គ្រងការ អភិវឌ្ឍន៍ (NIDA) ប្រទេសថៃ បានអះអាងថា “កោះគុត” (Koh-Kut) ទាំងមូល គឺជាទឹកដីថៃ ដែលសន្ធិសញ្ញាសៀម-បារាំង ឆ្នាំ១៩០៧ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ជារបស់ថៃ ដោយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជា គ្មានសិទ្ធិគូសបន្ទាត់លើផែន ទីទេ។ ជាមួយគ្នានេះ ក៏មានជនជ្រុលនិយមថៃ មួយចំនួន ចង់ទាមទារទឹកដីខេត្តកោះកុង របស់កម្ពុជា ដោយថាជាអតីតទឹកដីខេត្តផាត់ចន្ទគិរីខេត្ត របស់ថៃ ដែលនាំឲ្យផ្ទុះប្រតិកម្មពីប្រជាជនកម្ពុជា។
សាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិត អានន្ទ ស័ក្តិវរវិត មហាវិទ្យាល័យស្ថិតិអនុវត្ត វិទ្យាស្ថានជាតិគ្រប់គ្រងការអភិវឌ្ឍន៍ (NIDA) បានសរសេរក្នុងគណនីបណ្តាញសង្គម ហ្វេសប៊ុក របស់លោកនៅថ្ងៃទី០១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ ថា “កោះគុត (Koh-Kut) ទាំងមូល ជាទឹកដីថៃ សូម្បីតែមួយអ៊ីញ ក៏មិនអាចបាត់ដែរ» រួមនិងរូបភាពបញ្ជាក់ថា សៀម សុខ ចិត្តបាត់បង់ដីទៅខ្មែរ ដែលជាអាណាចក្រសៀម គឺបាត់ដំបង សៀមរាប ស្វាយស៊ីសុផុន ជាថ្នូរនឹងសៀម យកខេត្តត្រាត រហូតមកដល់ព្រំប្រទល់បានហាតលេក និងយកកោះគុត មកវិញ ដោយមិនបានយកត្រឡប់មកវិញនូវខេត្តផាត់ចន្ទគិរីខេត ឬកោះកុង។ ដូច្នេះកោះគុត ជាទឹកដីរបស់កោះថៃ ទាំងមូល។ កម្ពុជា មិនមានសិទ្ធិគូសបន្ទាត់នៅលើផែនទីដែលបែងចែកកោះគុត ជាពីរភាគី ដោយយកវាមកកម្ពុជា និងទាមទារអធិបតេយ្យលើទឹកដីថៃ ដើម្បីកាន់កាប់តំបន់ក្នុងឈូងសមុទ្រថៃ ដែលជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួម (JDA) ឬតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នានោះទេ។
ដោយឡែក លោកកាស៊ីត ភិរម្យ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសថៃ បាននិយាយប្រាប់កាសែតថៃរ៉ាត់ ថា “ច្រើនឆ្នាំហើយ ប្រជាជនថៃ អាចធ្វើដំណើរទៅកោះគុត ខ្ញុំមិនឃើញមានបញ្ហាអ្វីទេ។ ភាគីខ្មែរ មិនបាននិយាយអ្វីទេ… ជាងដប់ឆ្នាំមកហើយ។ ចាប់ពីចុងរដ្ឋាភិបាលលោកស្រី យីងឡាក់ រហូតដល់លោកប្រាយុទ្ធ និងសេដ្ឋា យើងបានធ្វើដំណើរទៅកោះគុត ដូចធម្មតា។ មិនមាននាវាចម្បាំងណាមួយទេ ឬយន្តហោះកម្ពុជា រារាំង សូម្បីតែមនុស្សក្នុងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដូចជាសម្តេច ហ៊ុន សែន និងសម្តេចហ៊ុន ម៉ាណែត ក៏មិនបាននិយាយអ្វីដែរ។ ហើយបន្ទាប់មក ភ្លាមៗ មជ្ឈដ្ឋានអ្នកនយោបាយ ក៏លើកឡើងពីបញ្ហាកោះកុត និងបង្កភាពច្របូកច្របល់ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋ។ ហើយមនុស្សបានសម្ភាសសម្រាប់រឿងនេះ អ្នកគួរតែទៅកោះគុត រួចយកអង្គហេតុមកចែកជូនប្រជាពលរដ្ឋផង ដូច្នេះបញ្ហាកោះកុត វាមិនមែនជាបញ្ហាទេ»។
លោកកាស៊ីត បានពន្យល់ពីប្រវត្តិកោះគុត ថា ពេលបារាំង ក្លាយជាអ្នកអាណានិគម រួមទាំងការកាន់កាប់ប្រទេសកម្ពុជា ផងដែរ ចំណែកថៃ ជាស្តេចនៅសុវណ្ណភូមិ ហើយតំបន់ខ្មែរមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រោមដែនសមត្ថកិច្ចរបស់ថៃ ដូចជាខេត្តបាត់ដំបង ដែលធ្លាប់ជារបស់ថៃ។
លោកាស៊ីត និយាយថា «យើងធ្លាប់មានអ្នកគ្រប់គ្រងដូចជាគ្រួសារអភ័យវង្ស និងភាគច្រើននៃទឹកដីដែលថៃទទួលបានពីសង្គ្រាម ថាយើងជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយជប៉ុន យើងទទួលបានអ្វីៗទាំងអស់ពីប្រទេសបារាំង។ ប៉ុន្តែនៅចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី២ ជប៉ុន ចាញ់សង្គ្រាម វាក៏ដូចជាយើងចាញ់ដែរ យើងត្រូវប្រគល់វាមកកម្ពុជា វិញ»។
លោក កាស៊ីត បានពន្យល់ថា កន្លងមក នៅមានតំបន់មួយចំនួនដែលមានជម្លោះ ក្នុងសម័យអាណានិគមរបស់បារាំង ជាងមួយរយឆ្នាំមុន មានរឿងជាច្រើនដែលត្រូវពិនិត្យឡើងវិញ។ ដោយសាររឿងខ្លះមិនច្បាស់លាស់ ដូចជាបង្គោលសំខាន់បែងចែកព្រំដែនប្រទេសដែលធ្លាប់មានជាង ៧០បង្គោល ខ្លះក៏បាត់អស់។ ដូច្នេះហើយ ជាង ២០ឆ្នាំមុន ការចរចាបានចាប់ផ្តើមបង្កើតផែនទីថ្មីមួយ។ រឿងខ្លះទៅតុលាការពិភពលោក ដូចជារឿងប្រា សាទព្រះវិហារ។ កន្លងមក មានការចរចា និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងកម្រិតជាច្រើន ចាប់ពីថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រី ថ្នាក់ឧត្តមសេនីយ៍ និងថ្នាក់ខេត្ត ក្នុងការស្វែងរកបង្គោលព្រំដែន ដែលបានស្វែងរកជាង ៤០បង្គោល នៅពេលនេះ បង្គោលចំនួន ៣០ទៀត កំពុងរង់ចាំ ក្នុងនោះបង្គោលចុងក្រោយ គឺនៅខេត្តត្រាត ហើយភាគីកម្ពុជា ត្រូវចរចា ដើម្បីគូសខ្សែចូលឈូងសមុទ្រថៃ ដើម្បីមើលថា តំបន់ណាជារបស់អ្នកណា ដែលជារឿងទាំងមូល ពួកគេបានជាប់គាំងនៅទីនេះជាច្រើនឆ្នាំ»។
លោកកាស៊ីត ភិរម្យ បន្តថា «តាមខ្ញុំដឹង គេបានចរចាគ្នាហើយ នៅកម្រិតមន្រ្តី ប៉ុន្តែភ្លាមៗ មានរដ្ឋមន្ត្រីដែលមកផ្តល់បទសម្ភាស ហើយវាក្លាយជារឿងច្របូកច្របល់។ ក្នុងបញ្ហានេះ អ្នកតែម្នាក់គត់ដែលអាចផ្តល់ព័ត៌មានច្បាស់លាស់ គឺរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស ព្រោះគាត់ទទួលខុសត្រូវ»។
លោកកាស៊ីត មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងករណីព្រំដែនសមាជិកសភា ឬរដ្ឋមន្ត្រី អាចយកបញ្ហានេះមកពិភាក្សាក្នុងសភា។ ប៉ុន្តែនេះត្រូវបានលើកឡើងដើម្បីបង្កើតភាពច្របូកច្របល់។ វាឆ្លុះបញ្ចាំងពីការបរាជ័យរបស់គាត់ ក្នុងការធ្វើជាអ្នកនយោបាយ។
លោកកាស៊ីត បានកត់សម្គាល់អំពីបញ្ហាតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ដែលកំពុងនិយាយនៅពេលនេះ អាចមកពីមេដឹកនាំមួយចំនួនដែលមានអារម្មណ៍ស្រេកឃ្លានក្នុងការទាញយកឧស្ម័ន ឬប្រេងនៅក្រោមសមុទ្រ សម្រាប់ប្រើប្រាស់ ជាមួយនឹងព្រំដែនមិនទាន់បានកំណត់ ឬការចរចាត្រូវបានបញ្ចប់។
លោកបន្តថា “អាកប្បកិរិយារបស់ខ្ញុំតែងតែបញ្ជាក់ តាំងពីក្លាយជាមន្ត្រីរាជការធម្មតា ធ្វើជាអ្នកនយោបាយ ការក្លាយជាពលរដ្ឋវ័យចំណាស់ មានន័យថាការបញ្ចប់ការបោះបង្គោលព្រំដែន។ បន្ទាប់មក ចែករំលែកអត្ថប្រ យោជន៍ មិនមែនការបែងចែកព្រំដែន មិនទាន់បញ្ចប់នៅឡើយ ភ្លាមៗនោះពួកគេនឹងទាញយកថាមពល ដើម្បីប្រើប្រាស់ វាដូចជាមនុស្សស្រេកឃ្លានលើសពីសេចក្ដីសុចរិត។ ការចែករំលែកអត្ថប្រយោជន៍ដែលយើងទទួល បាននាពេលកន្លងមក គឺជាករណីដែលយើងបាននិយាយជាមួយម៉ាឡេស៊ី។ នេះគឺជាគំរូរួចទៅហើយ ដែលជាលទ្ធផលនៃការចរចា អត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗមានប្រសិទ្ធភាពពេញលេញ។ ក្រសួងការបរទេស និងក្រសួងថាមពល រួមគ្នាថែរក្សាគ្នាទៅវិញទៅមក ដែលមានតំណាងនៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួរ យកជោគជ័យហើយ។ ចំណែកកន្លែងដែលគ្មានការឯកភាពគ្នារវាងប្រទេសទាំងពីរនោះ គួរចាត់ទុកជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួម ដើម្បីចូលនិងខួងដោយគ្មានបន្ទាត់អ្វីទាំងអស់។ វាប្រៀបដូចជាការលួចធនធានរបស់ប្រជាជនថៃ និងខ្មែរ៕