រឿងព្រះត្រៃបិដក បើចេះមិនដល់ ថែរក្សាមរតកដូនតា កុំកែកាឡៃ

ភ្នំពេញ ៖ ទាក់ទងនឹងរឿងព្រះត្រៃបិដក ដែលរាជរដ្ឋាភិបាល បានសម្រេចយល់ព្រមឲ្យរៀបចំបង្កើតក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ឡើងវិញ តែមានព្រះសង្ឃល្បីៗ និងបញ្ញវន្តមួយចំនួន មិនយល់ព្រមបង្កើតក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ព្រោះជាការមិនឲ្យតម្លៃស្នាដៃរបស់អ្នកប្រាជ្ញដើមនោះ មេបក្សជំនាន់ថ្មី លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា បានលើកឡើងថា បើចេះមិនដល់ គួរនាំគ្នាថែរក្សាមរតកដូនតា ឲ្យនៅដូចដើមវិញល្អជាង កុំកែកាឡៃ នាំឲ្យប្រាសចាសគុណតម្លៃខ្លឹមសារដើម ។

លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា បានសរសេរនៅក្នុងទំព័របណ្ដាញសង្គម ហ្វេសប៊ុក របស់លោកថា “រឿងព្រះត្រៃបិដក បើមិនបានជួយចូកជួយចែវ សូមកុំលែងសើច បើចេះមិនដល់ កុំកាឡៃ គ្រាន់តែថែរក្សា និងការពារមរតកដូនតាទៅបានហើយ“ ។

បន្ថែមលើសំណេរតាមបណ្ដាញសង្គម ខាងលើនេះ លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា បានបញ្ជាក់ប្រាប់ “នគរធំ” នៅថ្ងៃ៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ថា រឿងព្រះត្រៃបិដកនេះ ក្រៅពីលើកឡើងក្នុងន័យសំណូមពរថា បើចេះមិនដល់ ថែរក្សាមរតកដូនតា កុំកែកាឡៃនោះ លោកមិនមានយោបល់អីច្រើនទេ គ្រាន់តែក្នុងនាមគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល ចង់ឃើញការធ្វើអីឲ្យមានតម្លាភាព មានការពិគ្រោះយោបល់ពីអ្នកប្រាជ្ញ ជាការស្ទង់មតិ បង្ហាញបែបបទឲ្យបានស្រួល កុំឲ្យមានចោទប្រកាន់ ការមិនឯកភាពគ្នា មានការរិះគន់ ប្រទាញប្រទង់គ្នា គឺមូលមតិគ្នាថា តើត្រូវកែព្រះត្រៃបិដក ឬក៏អភិរក្សព្រះត្រៃបដិក? ឬធ្វើការសម្រាយបាលី សំស្រឹ្កត បែបណា ឲ្យពុទ្ធសាសនិក បានអាន បានយល់ បានស្ដាប់ ។

លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា បានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំចង់គូសបញ្ជាក់ថា ព្រះត្រៃបិដក យើងឃើញហើយ សុទ្ធតែបណ្ឌិត អ្នកប្រាជ្ញនៃបុរមបុរាណដូនតាយើងមកហ្នឹង គឺល្អិតល្អន់ទៅនឹងផ្នែកពុទ្ធចក្រ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនូវអ្វីដែលជាបទពិសោធន៍និងសភាពជាក់ស្ដែងនៃការរៀនសូត្រ ហើយសុទ្ធតែជាអន្តរនៃសាសនា ក៏ដូចជានិមន្តឆ្លងកាត់តាមដូចជាប្រទេសឥណ្ឌា ប្រទេសភូមា ប្រទេសដែលកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា សុទ្ធតែបានបង្កើតនូវព្រះតៃ្របិដក ១១០ក្បាលហ្នឹង គឺថាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ឲ្យផ្នែកវិស័យពុទ្ធសាសនា បានមករៀនសូត្រ ដាក់នៅតាមវត្ត ឬក៏នៅតាមអ្វីដែលជាកន្លែងវិស័យការអភិវឌ្ឍន៍ព្រះពុទ្ធសាសនា ពីព្រះធម៌ ។ អ៊ីចឹងយើងគួរមើលពីការអភិវឌ្ឍព្រះតៃបិដក បែបណា ហើយកុំឲ្យបាត់សំណៅដើម និងលើកតម្កើងអ្នកប្រាជ្ញតាំងពីបុរមបុរាណយើងមក ហើយយើងឃើញដូចជាសម្ដេចសង្ឃ ជួន ណាត ព្រះភិក្ខុហួត តាត និងសម្ដេចសង្ឃជាច្រើនអង្គទៀត ៩សម្ដេចសង្ឃ តាំងពីសម័យអាណានិគមបារាំង មានអាចារ្យហែម ចៀវ អីជាដើមហ្នឹង រហូតបន្តមកសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម សម័យសាធារណរដ្ឋអីហ្នឹង គឺបានរក្សានិងអភិរក្ស ទៅតាមរជ្ជកាលនីមួយៗ ក្នុងផ្នែកព្រះពុទ្ធសាសនា ។ អ៊ីចឹងសម្រាប់សម្ដេចសង្ឃបច្ចុប្បន្នទាំងនោះ តើមានការស៊ីជម្រៅនៅក្នុងផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា បែបណា? ឬការចង់កែច្នៃយ៉ាងម៉េចៗ ដើម្បីគ្រាន់តែចង់ដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯង បំភាន់ប្រវត្តិសាស្រ្ត ទៅដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយ បែរជាបាត់នូវសំណៅដើមដែលជាការប្រឹងប្រែងរបស់អ្នកប្រាជ្ញដូនតាយើង សម្ដេចសង្ឃ ពីដើមៗមកនោះ? អាហ្នឹងគ្រាន់តែជាសំណួរ សួរទៅវិញទេ គឺគ្រាន់តែយករបស់គេមកកែកាឡៃ ហើយដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯង ថាក្នុងនាមជាអ្នកចូលរួមធ្វើការកែប្រែ វិសោធនកម្មព្រះត្រៃបិដក បែបណា? អាហ្នឹងមិនមែនជារឿងលេងសើចកើតទេ ។ អ៊ីចឹងហើយ គឺថាយើងត្រូវអភិរក្សបែបណា? ហើយចំណុចបែបណា? ដូចជាខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ ស្រីហិតោបទេស ទោះបីជាសំស្រឹ្កត បាលីបែបណា យើងយកមកសម្រាយមក ហើយកុំឲ្យបាត់សំណៅដើមគេ តែសម្រាយជាអ្វីដែលអ្នកជំនាន់ក្រោយរៀនសូត្រ ព្រះសង្ឃបន្តបន្ទាប់ នៃអ្នកជំនាន់ថ្មីហ្នឹងទៅ គឺថារៀនសូត្រទៅតាមរបៀបជាផ្លូវព្រះធម៌ និងសម្រាយមកជាភាសានៃផ្នែកអាណាចក្រអីអ៊ីចឹងទៅ គឺថាវាអត់មានបាត់សំណៅដើម ហើយជារឿងមួយដែលបង្កប់ទៅដោយចម្ងល់ថា តើយើងចង់បំបាត់នូវប្រវត្តិសាស្រ្ត បំបាត់នូវព្រះត្រៃបិដក ពីដើមដូនតាយើងមក ឬក៏យើងចង់ឲ្យបាត់នូវសម្ដេចសង្ឃអតីតកាល ហើយមានសម្ដេចសង្ឃក្រោយៗនេះ មានសមត្ថភាព លទ្ធភាព និងបានបណ្ឌិតពិត ឬក៏ស៊ីជម្រៅទៅក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា យ៉ាងណា? អាហ្នឹងហើយដែលធ្វើឲ្យមជ្ឈដ្ឋាន ជាពិសេសពុទ្ធសាសនិកហ្នឹង មានការងឿងឆ្ងល់ ហើយការឲ្យតម្លៃ និងមិនតម្លៃ វានឹងចេញមកនៅប្រពន្ធបណ្ដាញសង្គម (social medea)“ ។

លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា បានមានប្រសាសន៍បន្តថា “អ៊ីចឹងហើយ អានេះវាជាហានិភ័យ ដែលយើងត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងនៅក្នុងក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ដែលពីអតីតកាលបុរមបុរាណ សម្ដេចសង្ឃ ពីដើមមក ហើយរហូតមកដល់សម្ដេចសង្ឃ ឥឡូវហ្នឹង ក្នុងកម្រិតបែបណា គឺយើងត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងឲ្យមែនទែន ព្រោះចៀសវាងការធ្វើឲ្យបាត់នូវអ្វីដែលជាបាវចនា គឺជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ ហ្នឹង ត្រូវធ្វើឲ្យមានភាពរឹងមាំ ជាចង្រ្កាន្តមុំបី តំណាងឲ្យដួងព្រលឹងជាតិ ដូចយើងយកការគោរពនីតិរដ្ឋ នីតិប្បញ្ញត្តិ នីតិប្រតិបត្តិ នីតិតុលាការអី សុទ្ធតែជាការដែលយើងមិនអាចលេងសើចបានទេ ហើយយើងចែកគ្នាឲ្យដាច់រវាងការអភិរក្ស ឬក៏ការពង្រឹង ការពង្រីក ការបង្ហាញនូវឥទ្ធិពលផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា ក្នុងការគោរពបដិបត្តិទៅតាមផ្លូវព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃបែបណា ឲ្យវាមានការជឿជាក់ ទំនុកចិត្ត ហើយនិងមានការបដិបត្តិ ប្រតិបត្តិក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា ចែកឲ្យដាច់ពីផ្លូវអាណាចក្រ ដែលជាឥទ្ធិពលនយោបាយជ្រៀតជ្រែកបែបណា គឺកុំឲ្យមានបញ្ហាកើតឡើង ហើយវារងគ្រោះសម្រាប់ភាពទន់ខ្សោយនៅក្នុងវិស័យព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលព្រះពុទ្ធសាសនា ជាសាសនារបស់រដ្ឋ ។ ជារួមទៅ យើងមិនមានអីត្រូវរិះគន់ទេ ក្រៅពីក្នុងនាមគណបក្សក្រៅរដ្ឋាភិបាល យើងចង់ឃើញការធ្វើអីឲ្យវាមានតម្លាភាព មានការពិគ្រោះយោបល់ពីអ្នកប្រាជ្ញ ពីអី ជាការស្ទង់មតិ បង្ហាញបែបបទឲ្យបានស្រួល កុំឲ្យមានចោទប្រកាន់ ការមិនឯកភាពគ្នា ។ យើងឃើញក្រុមជំនុំជម្រះព្រះត្រៃបិដក ជាមួយក្រសួងធម្មការ ដែលជាសេនាធិការ ក្នុងផ្នែកផ្លូវព្រះពុទ្ធសាសនា និងសាសនាដទៃទៀតហ្នឹង ត្រូវយ៉ាងម៉េច ដើម្បីឲ្យមានការឯកច្ឆន្ទ ឯកភាពគ្នា កុំឲ្យមានការរិះគន់ ប្រទាញប្រទង់គ្នាទៅ ហើយអាចមូលមតិគ្នាថា តើត្រូវកែព្រះត្រៃបិដក ឬក៏អភិរក្សព្រះត្រៃបដិក? ឬក៏ធ្វើវិធីបែបណា ឲ្យកាន់តែយល់អត្ថន័យ ដែលអ្នកប្រាជ្ញ បណ្ឌិត ស្ដេចសង្ឃពីដើមៗបានរៀបចំ ឲ្យវាមានបែបផែនយ៉ាងម៉េច ឲ្យមនុស្សមើលយល់ អានយល់ ឬក៏បកស្រាយទៅ វាមិនយល់ស៊ីជម្រៅនៅក្នុងភាសាបាលី សំស្រ្កឹត“ ។

គួររំលឹកថា កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានចេញសេចក្តីជូនដំណឹង (សជណ) សម្រេចយល់ព្រមឲ្យរៀបចំបង្កើតឡើងវិញនូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ និងបានកំណត់យកថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ ជាថ្ងៃរៀបចំបុណ្យខួប៥៦ឆ្នាំ នៃការបកប្រែគម្ពីព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ និងរំឭកគុណក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ដោយសូត្រគម្ពីព្រះត្រៃបិដក ៣ ឬ៥ថ្ងៃ នៅរៀងរាល់ ៥ឆ្នាំម្តង ដោយសហការរវាងក្រសួងធម្មការ និងសាសនា និងគណៈសង្ឃនាយក ។

ក្រោយបានឃើញ សជណ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ខាងលើនេះ ព្រះគ្រូធម្មាចារ្យ ផលធរោ ផុន ភក្តី ធម្មកថិកល្បី បានមានថេរដីកាប្រតិកម្មតាមទំព័របណ្ដាញសង្គម ហ្វេសប៊ុក របស់ព្រះអង្គ នៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ថា ការចង់រៀបចំឡើងវិញនូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ផ្តួចផ្តើមឡើងពីសំណាក់ព្រះសង្ឃ ប៉ុន្មានអង្គ ដែលចង់ភ្ជាប់ឈ្មោះរបស់ខ្លួនទៅក្នុងបញ្ជី «ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក» ដែលមានតាំងពីយូរណាស់មកហើយ ក្រោមហេតុផលចង់ផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញនូវព្រះត្រៃបិដកនោះ គឺជាការប្រមាថយ៉ាងធ្ងន់ទៅដល់ព្រះសង្ឃ និងអ្នកប្រាជ្ញជំនាន់មុនដែលបានលះបង់កម្លាំងកាយចិត្ត ស្ទើរមួយជីវិត ដើម្បីស្រាវជ្រាវ បកប្រែ ចងក្រងព្រះត្រៃបិដកសម្រាប់ទុកឲ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយសិក្សា។

ទោះបីជាយ៉ាងណា ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា បានចេញសេចក្តីបំភ្លឺ ចុះថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ដោយបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំឡើងវិញនូវក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក គ្មានចេតនាចង់លុបបំបាត់គុណូបការៈ ឬស្នាព្រះហស្ត ឬស្នាដៃរបស់អ្នកប្រាជ្ញជំនាន់ដើមនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការរៀបចំក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ឡើងវិញ មានគោលបំណងថែរក្សាគុណតម្លៃព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ និងសមិទ្ធផលរបស់ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជំនាន់ដើម ។

ជាមួយគ្នានោះដែរ គណៈសង្ឃនាយកកម្ពុជា ក៏បានចេញសេចក្តីបំភ្លឺ ចុះថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ បញ្ជាក់ថា ជាចាំបាច់ គណៈសង្ឃពុទ្ធសាសនា មានកាតព្វកិច្ចសហការជាមួយក្រសួងធម្មការនិងសាសនា ក្នុងការរៀបចំនិងបង្កើតក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ឡើងវិញ ដើម្បីធ្វើកិច្ចការបកប្រែបន្តពីអ្នកប្រាជ្ញជំនាន់មុន នូវគម្ពីរដីកា អដ្ឋកថាផ្សេងៗ របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដែលពុំទាន់បានធ្វើការបកប្រែ ដោយផ្អែកលើធនធានមនុស្ស (ទាំងបព្វជិត ទាំងគ្រហស្ថ) ក្នុងពុទ្ធសាសនមណ្ឌលខ្មែរ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ដែលមានសមត្ថភាពជំនាញភាសាបាលី សំស្ក្រឹត និងភាសាបរទេសជាច្រើន អាចបន្តវេនក្នុងការធ្វើកិច្ចការនេះបានដោយពិតប្រាកដ។ ម្យ៉ាងទៀត យោងតាមស្មារតីអនុសំវច្ឆរមហាសន្និបាតមន្ត្រីសង្ឃទូទាំងប្រទេស លើកទី២៩ បានអនុម័តសម្រេចរៀបចំក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ផងដែរ។ ការរៀបចំបែបនេះ ពុំមែនឈ្មោះថា លុបបំបាត់តម្លៃគុណូបការៈស្នាព្រះហស្ត ឬស្នាដៃរបស់ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជំនាន់ដើមនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការណ៍នេះ ជាការជួយអភិរក្សកេរមរតករបស់បុព្វបុរសជំនាន់មុន ឲ្យមាននិរន្តរភាព ហាក់បីដូចជាក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជំនាន់ដើម មានជីវិតនៅជាមួយពុទ្ធសាសនិកជនខ្មែរគ្រប់រូប ។

សេចក្តីបំភ្លឺ របស់គណៈសង្ឃនាយក បន្តថា ចំពោះឃ្លាផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញនូវគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ ក្នុងន័យនេះ ពុំមែនមានន័យថា ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកថ្មី ដែលនឹងត្រូវបង្កើតនាពេលខាងមុខនេះ ធ្វើការពិនិត្យនិងកែប្រែទៅលើខ្លឹមសារព្រះត្រៃបិដក របស់ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជំនាន់ដើមនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងកាលកន្លងមក និងបច្ចុប្បន្ន មានរោងពុម្ពឯកជនមួយចំនួន បានយកគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក ច្បាប់ដើម ទៅថតចម្លង ដោយបោះពុម្ពខុសអក្ខរាវិរុទ្ធ និងរៀបចំទំព័រខុស មិនតាមលំដាប់លំដោយ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ខ្លឹមសារពុទ្ធវចនៈដើម ដែលជាកង្វល់ដ៏ធំរបស់គណៈសង្ឃនាយក នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ហេតុនេះ ជាចាំបាច់ តម្រូវ ឲ្យមានក្រុមជំនុំព្រះបិដកឡើងវិញ ដើម្បីជាយន្តការរៀបចំនីតិវិធីសម្រាប់ការបោះពុម្ពឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមព្រះត្រៃបិដក ច្បាប់ដើម ចៀសវាងភាពខុសឆ្គង និងភាពអនាធិបតេយ្យ ក្នុងការបោះពុម្ព ផ្សព្វផ្សាយពុទ្ធវចនៈដែលមានក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ។ ដោយឡែក ការប្រើឈ្មោះ «ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក» ពុំមានអ្វីចម្លែកនិងខុសឆ្គងឬប្រើពុំបាននោះឡើយ ព្រោះថា ការបន្តវេនពីជំនាន់មួយ ទៅជំនាន់មួយ ជារឿងល្អបំផុត ក្នុងការអភិរក្សរក្សាកេរមរតកស្នាព្រះហស្ត ឬស្នាដៃបុព្វបុរសគ្រប់ជំនាន់ និងជាការរក្សាឈ្មោះដើម មិនឲ្យបាត់បង់ថែមទៀតផង។ ដូចគ្នានេះដែរ ការប្រើប្រាស់ឈ្មោះក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ដូចជំនាន់ដើម គ្រាន់តែជាការបន្តវេនក្នុងការការពារនិងអភិរក្សរក្សាតម្លៃកេរមរតកក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកជំនាន់ដើម ឲ្យនៅគង់វង្សឋិតថេរចីរកាល និងបន្តវេនបកប្រែគម្ពីរដីកាពុទ្ធសាសនា តទៅទៀតប៉ុណ្ណោះ។ ជាងនេះទៅទៀត ភាពអសកម្មនិងការធ្វេសប្រហែស មិនបន្តការងាររបស់ដូនតាដែលនៅសេសសល់ ឈ្មោះថាជាការមិនគោរពគុណបុព្វបុរសទៅវិញទេ តែបើបានបន្តការងាររបស់ដូនតា ដែលនៅសេសសល់ នោះទើបឈ្មោះថាជាការគោរពលើកតម្កើងគុណបុព្វបុរសក្នុងជាការរក្សាវង្សអ្នកប្រាជ្ញ មិនឲ្យសាបសូន្យ។ សរុបសេចក្តីមក ការប្រើឃ្លាផ្ទៀងផ្ទាត់ក្តី ការប្រើឈ្មោះក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកក្តី គឺក្នុងសុច្ឆន្ទៈលើកកម្ពស់ពុទ្ធវចនៈ ដែលមានក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកខ្មែរ ១១០ក្បាល ឲ្យឋិតថេរគង់វង្ស មិនឲ្យប្រាសចាកច្បាប់ដើម របស់បុព្វបុរសខ្មែរ ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដក ជំនាន់ដើម ដែលបានបកប្រែពីបាលីភាសា មកជាខេមរភាសា នោះឡើយ ៕ កុលបុត្រ