កង្វះអង់ហ្ស៊ីម G6PD លើកុមារ ជាជំងឺតំណពូជ

ជំងឺកង្វះអង់ហ្ស៊ីម G6PD (Glucose 6-phosphate dehydrogenase deficiency) គឺជាជំងឺតំណពូជ ដែលកើតលើមនុស្ស ២០០ ទៅ ៤០០លាននាក់ នៅលើពិភពលោក ។

១-អ្វីទៅជាជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD?
ជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD គឺជាជំងឺតំណពូជ ដែលបង្កឲ្យមានការប៉ះពាល់ដល់គោលិកាក្រហមនៃឈាម។
Glucose-6-Phosphate Dehydrogenase (G6PD) គឺជាប្រភេទអង់ហ្សីុមម្យ៉ាង ដែលមានមុខងារក្នុងការការពារគោលិកាក្រហមរបស់ឈាម ប្រឆាំងទប់ទល់នឹងអុកស៊ីដកម្ម (ភាពចាស់)។ អត្រាកើតជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD នៅលើក្មេងប្រុស មានដប់ដងលើសក្មេងស្រី។

២-ការបែងចែកតាមទីតាំងភូមិសាស្រ្ត ៖
ជំងឺជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD កើតលើមនុស្សប្រហាក់ប្រហែល ២០០ ទៅ ៤០០លាននាក់ នៅលើពិភពលោក និងភាគច្រើនគឺលើប្រជាជនដែលរស់នៅតំបន់មេឌីទែរ៉ាណេ អាហ្រ្វិកខាងជើង ឥណ្ឌា អាសីុអាគ្នេយ៍ ប្រជាជនអាមេរិកស្បែកខ្មៅ និងអង់ទី។

៣-មូលហេតុដែលបង្កឲ្យមានជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD ៖
ជាជំងឺទាក់ទងនឹងតំណពូជ (genetics) កើតឡើងដោយសារការខូចខាតហ្សែន (gene) ដែលកំណត់លើការផលិតអង់ហ្សីុម G6PD ដែលហ្សែននេះ គឺស្ថិតនៅលើក្រូម៉ូសូម X។ ជាធម្មតាស្រ្តីមានក្រូម៉ូសូម X ពីរ ឯបុរស មានក្រូម៉ូសូម X មួយ និង Y មួយ។ ប្រសិនបើស្រ្តី មានហ្សែនខូច ឋិតនៅលើក្រូម៉ូសូម X មួយ ក្នុងចំណោម X ទាំងពីរ ស្រី្តនោះជាអ្នកផ្ទុកជំងឺ តែមិនឈឺទេ ពីព្រោះក្រូម៉ូសូម X មួយទៀតដែលមានហ្សែន G6PD នៅល្អ អាចបំពេញមុខងារជំនួសក្រូម៉ូសូម X មួយទៀតបាន។ ដូច្នេះស្រ្តីអាចក្លាយជាអ្នកជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD លុះត្រាតែក្រូម៉ូសូម X ទាំងពីរ មានផ្ទុកហ្សែន G6PD ខូចទាំងពីរ។ ចំណែកបុរស ប្រសិនបើក្រូម៉ូសូម X តែមួយរបស់គាត់មានផ្ទុកនូវហ្សែន G6PD ខូច នោះគាត់នឹងក្លាយជាអ្នកជំងឺ ព្រោះក្រូម៉ូសូម Y មិនមានហ្សែន G6PD ទេ ហេតុដូចនេះហើយ ទើបវាមិនអាចបំពេញមុខងារជំនួសកង្វះខាតរបស់ក្រូម៉ូសូម X បាន។
បុរស ឬស្រ្តីដែលមានជំងឺ G6PD ឬស្រ្តីដែលផ្ទុកជំងឺតែមិនឈឺ សុទ្ធតែអាចចម្លងហ្សែនដែលខូច ទៅកូនរបស់ពួកគាត់បាន។

៤-កម្រិតភាពធ្ងន់នៃជំងឺ ៖
គេអាចបែងចែកកង្វះខាតនៃអង់ហ្សីុម ជា ៣កម្រិតសំខាន់ៗ :
កម្រិតទី១ : សកម្មភាពអង់ហ្សីុម មាន <១០% និងការបែកគ្រាប់ឈាម ជាលក្ខណៈរ៉ាំរ៉ៃ (ករណីកម្រ)។
កម្រិតទី២ : សកម្មភាពអង់ហ្សីុម មាន <១០% និងការបែកគ្រាប់ឈាម ម្តងម្កាល (ច្រើនមានលើប្រជាជននៅតំបន់មេឌីទែរ៉ាណេ និងអាសីុ)។
កម្រិតទី៣ ៖ សកម្មភាពអង់ហ្សីុម មាន ១០%-៦០% និងការបែកគ្រាប់ឈាម ពេលដែលជួបប្រទះនឹងកត្តាបង្កអុកស៊ីដកម្ម ដែលករណីនេះជួបប្រទះច្រើន។

៥-កត្តាដែលជំរុញឲ្យអ្នកជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD ស្តែងចេញជារោគសញ្ញា ៖
បើផ្អែកតាមកម្រិតនៃភាពធ្ងន់របស់ជំងឺ យើងសង្កេតឃើញថា អ្នកខ្លះអាចមានសញ្ញានៃការបែកគ្រាប់ឈាមភ្លាម ពេលដែលជួបប្រទះនឹងកត្តាមួយចំនួនដែលបង្កឲ្យមានអុកស៊ីដកម្ម ដូចជា ៖
– ការឆ្លងរោគ អាចជាពពួកបាក់តេរី វីរុស ឬប៉ារ៉ាស៊ីត
– ការប្រើប្រាស់នូវថ្នាំពេទ្យមួយចំនួន
– ការបរិភោគនូវចំណីអាហារដែលគួរចៀសវាងមួយចំនួន
– ការប្រឈមនឹងសារធាតុគីមីមួយចំនួនដែលប្រើប្រាស់ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។

៦-រោគសញ្ញា និងដំបូន្មានខ្លះៗ ៖
ការស្តែងចេញជារោគសញ្ញារបស់ជំងឺ រួមមាន ៖
ក-ទារកទើបនឹងកើត ៖
– ខាន់លឿង ដែលស្តែងឡើងយ៉ាងឆាប់តិចជាង២៤ម៉ោង ក្រោយកំណើត និងមានរយៈពេលយូរ ក្របាត់ទៅវិញ។
– ភាពស្លេកស្លាំង
ទារកដែលមានអាការ ដូចនេះ ត្រូវដាក់ឲ្យសម្រាកពេទ្យ ទទួលការព្យាបាលឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និង ទាន់ពេលវេលា ដើម្បីបញ្ចៀសនូវផលវិបាកនានាដែលបណ្តាលមកពីជាតិលឿង ជាពិសេសផលប៉ះពាល់ទៅលើប្រព័ន្ធប្រសាទ។
ខ-ចំពោះកុមារ និងមនុស្សពេញវ័យ ៖
ជាទូទៅមិនមានចេញជារោគសញ្ញាស្តែងឡើងក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃទេ។ ការលេចចេញជារោគសញ្ញាគឺ ដោយសារការបែកគ្រាប់ឈាមក្រហមស្រួចស្រាល់ ដែលបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំ ឬបរិភោគអាហារដែលហាមឃាត់ចំពោះអ្នកជំងឺកង្វះអង់ហ្សីុម G6PD។
រោគសញ្ញា អាចមាន :
– ភាពស្លេកស្លាំង គ្រុនក្តៅ ជួនកាលអាចលឿង អស់កម្លាំងល្ហិតល្ហៃដោយគ្មានមូលហេតុ ហើយទឹកនោមឡើងពណ៌ក្រមៅ
– ភាពស្លេកស្លាំងភ្លាមបន្ទាប់ពីប្រើប្រាស់ថ្នាំ ឬបរិភោគចំណីអាហារដែលហាមឃាត់

៧-វិធីសាស្ត្រស្វែងរកជំងឺ និងគ្រប់គ្រងជំងឺ ៖
ទារកត្រូវធ្វើតេស្តកែងជើងជាចាំបាច់ នៅអាយុចន្លោះពី ៤៨ ទៅ ៧២ម៉ោង ក្រោយសម្រាល។ នៅពេលលទ្ធផលនៃតេស្តវិជ្ជមាន សូមទៅជួបពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញ ដើម្បីទទួលការប្រឹក្សា និងដំបូន្មាន ដើម្បីចៀសផុតពីគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិតដោយសារជំងឺនេះ។

ប្រសិនបើមានលេចចេញនូវរោគសញ្ញាទាំងនេះសូមមេត្តាប្រញាប់ប្រញាល់មកពិគ្រោះជាមួយគ្រូពេទ្យជំនាញដែលកំពុងបម្រើការសម្រាប់សេវាឯកទេសផ្នែកជំងឺនេះ។ ក្នុងករណីគ្រូពេទ្យរកឃើញថា ពិតជាមានការបែកគ្រាប់ឈាមមែន អ្នកជំងឺអាចនឹងតម្រូវឲ្យសម្រាកពេទ្យ និងចាំបាច់ធ្វើការព្យាបាលនិងបញ្ចូលឈាម៕

(ប្រភព មន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត)